SSO یا احراز هویت یکپارچه چیست؟

صبح یک روز کاری، وارد دفتر می‌شوید. لیست وظایف بلندبالایی روی میزتان منتظر است. می‌خواهید ایمیل‌هایتان را بررسی کنید، وارد سیستم مدیریت پروژه شوید، گزارش‌های مالی را از نرم ‌افزار دیگری بگیرید... اما هر بار که وارد یکی از این سیستم‌ها می‌شوید، باید رمزی متفاوت وارد کنید. چند بار هم رمزها را اشتباه می‌زنید و در نهایت مجبور می‌شوید درخواست بازیابی رمز بدهید. احساس می‌کنید به جای کار کردن، درگیر یک ماراتن بی‌پایان از "رمز عبور" شده‌اید.

حالا تصور کنید یک راه‌ حل وجود دارد که با یک بار ورود، تمام این سیستم‌ها را برایتان باز می‌کند. بدون سردرگمی، بدون فراموشی... اینجاست که SSO، یا احراز هویت یکپارچه، به کمک شما می‌آید. ابزاری که نه ‌تنها سرعت کار شما را چند برابر می‌کند، بلکه امنیت سیستم‌هایتان را هم ارتقا می‌دهد. در ادامه با این تکنولوژی بیشتر آشنا می‌شویم.

همان‌طور که می‌دانید در حال حاضر کاربران در فضای مجازی و اینترنت به شکل روزانه از برنامه‌های زیادی استفاده می‌کنند و با سامانه‌های متنوعی سر و کار دارند که هر کدام نیاز به رمز عبور دارند. بیشتر کاربران برای ورود به این سیستم‌ها از رمزهای پیچیده استفاده می‌کنند که به خاطر نگه داشتن آنها ممکن نیست. پس باید در فایل‌ها یا ابزارهای جداگانه ذخیره کنند و هر بار به دنبال رمز مرتبط با سایت مورد نظر خود بگردند. SSO در چنین وضعیتی راه حلی است که کار کاربران را راحت می‌کند.

در این مقاله در رابطه با این موضوع بیشتر صحبت خواهیم کرد و به این پرسش پاسخ خواهیم داد که SSO یا احراز هویت یکپارچه چیست و چگونه به کاربران دولت الکترونیک کمک می‌کند. پس اگر شما هم به دنبال کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه هستید با ما همراه باشید.

SSO یا احراز هویت یکپارچه چیست؟

برای بسیاری از کاربران به خاطر سپردن چندین نام کاربری و یا رمز عبور برای وارد شدن به وب سایت‌ها و سامانه‌های گوناگون سخت و زمان بر است. به ویژه اگر از جمله افرادی باشید که اعداد و ارقام و حروف به خوبی در ذهنتان باقی نمی‌ماند و یا خودتان را مجبور می‌کنید که از رمزهای بسیار پیچیده استفاده کنید.

SSO سیستمی است که این گونه معضلات را برای شما حل و فصل می‌کند. این سرویس به کاربران این امکان را می‌دهد تا به شکلی کاملا ایمن، بدون وارد کردن مکرر رمز عبور به چندین منبع دسترسی داشته باشند.

SSO همان سرویس و سامانه احراز هویت یکپارچه یا سیستم تایید هویت متمرکز است که مشکل ورود به چند سیستم و یا برنامه را با ارائه یک هویت واحد و یکپارچه حل می‌کند. پس کاربران می‌توانند با کمک آن و با یک هویت به برنامه‌ها و سامانه‌های زیادی دسترسی داشته باشند.

در این شرایط استفاده از یک حساب کاربری و یا نام کاربری و رمز عبور کفایت می‌کند تا شما به چندین برنامه دست یابید.

علاوه بر این استفاده از این سرویس برای اضافه یا حذف کردن دسترسی کاربران نیز مناسب است. SSO به عنوان یک سرویس متمرکز و یکپارچه، کمک می‌کند تا یک نوع تونل امنیتی میان کامپیوتر کاربران و سرور مرکزی ایجاد شود و از این طریق تمامی اطلاعات کاربران تحت پروتکل‌های امنیتی قرار بگیرند.

در حال حاضر بسیاری از شرکت‌ها و سازمان‌ها از این روش به عنوان بخشی از استراتژی افزایش امنیت اطلاعات و دسترسی آسان به داده‌ها استفاده می‌کنند.

سرویس تایید هویت یکپارچه چگونه کار می‌کند؟

حالا که با مفهوم SSO و مزایای آن آشنا شدید، وقت آن است که کمی عمیق‌تر به پشت ‌صحنه این فناوری جذاب نگاه کنیم. شاید برایتان جالب باشد بدانید که چگونه SSO به شما این امکان را می‌دهد تا بدون نیاز به حفظ و وارد کردن چندین رمز عبور، به همه سرویس‌ها و برنامه‌های مورد نیاز خود دسترسی داشته باشید.

در واقع، SSO مانند یک گرداننده پشت ‌صحنه در یک نمایش بزرگ عمل می‌کند. همه چیز به نظر ساده و روان است، اما در پس پرده، فرآیندهای پیچیده‌ای برای هماهنگی و تأمین امنیت در حال انجام است. از ایجاد یک توکن امنیتی برای شما گرفته تا ارسال آن به برنامه‌ها و تأیید صحت آن توسط سرویس‌های مقصد، هر مرحله به دقت طراحی شده تا تجربه‌ای بی‌دغدغه و ایمن برای کاربران فراهم کند.

در ادامه، قدم‌ به‌ قدم بررسی می‌کنیم که این سرویس چگونه کار می‌کند و چه مراحلی را طی می‌کند تا به شما امکان دهد تنها با یک بار ورود، به دنیایی از سرویس‌ها دسترسی پیدا کنید.

1. ورود کاربر

   در سرویس SSO، کاربر تنها یک بار نام کاربری و رمز عبور خود را در صفحه‌ای مرکزی وارد می‌کند. این صفحه معمولاً توسط یک سرویس مرکزی به نام ارائه ‌دهنده هویت Identity Provider یا IdP مدیریت می‌شود. در این مرحله، سیستم اعتبارسنجی اطلاعات وارد شده را انجام می‌دهد تا مطمئن شود کاربر مجاز به استفاده از سرویس‌ها است.

2. ایجاد توکن احراز هویت

   پس از تأیید اطلاعات کاربر، سیستم یک توکن دیجیتال تولید می‌کند. این توکن حاوی اطلاعات امنیتی و هویتی کاربر است و نقش کلیدی در احراز هویت ایفا می‌کند. توکن معمولاً از پروتکل‌های استانداردی مثل SAML، OAuth یا OpenID Connect پیروی می‌کند و تضمین می‌کند که اطلاعات به شکل ایمن جابه‌جا شود.

3. ارسال توکن به برنامه‌ها

   هر بار که کاربر می‌خواهد به یک برنامه یا سرویس متصل شود، این توکن به برنامه مورد نظر ارسال می‌شود. توکن به‌ عنوان یک جایگزین امن برای رمز عبور عمل می‌کند و اطلاعات هویتی کاربر را برای برنامه مقصد ارسال می‌کند.

4. تأیید توسط برنامه مقصد

   برنامه مقصد (یا ارائه‌ دهنده سرویس) پس از دریافت توکن، آن را بررسی می‌کند تا مطمئن شود از یک منبع معتبر یعنی IdP ارسال شده است. اگر توکن معتبر باشد، برنامه به کاربر اجازه دسترسی می‌دهد. این مرحله از جعل هویت یا استفاده غیرمجاز جلوگیری می‌کند.

5. دسترسی به سرویس

   بعد از تأیید توکن، کاربر بدون نیاز به وارد کردن رمز عبور به سرویس یا برنامه مقصد دسترسی پیدا می‌کند. این فرآیند برای سایر سرویس‌های مرتبط نیز به‌ صورت خودکار انجام می‌شود و کاربر تنها با یک بار ورود می‌تواند به همه برنامه‌ها دسترسی داشته باشد.

تفاوت میان ورود به سامانه با رمز عبور و ورود با sso

ورود به سامانه‌ها به دو روش متداول انجام می‌شود: ورود سنتی با رمز عبور برای هر سامانه و ورود یکپارچه با استفاده از SSO. هر کدام از این روش‌ها ویژگی‌ها، مزایا و معایب خود را دارند که در ادامه به صورت مفصل به تفاوت‌های میان آن‌ها می‌پردازیم.

1. تجربه کاربری

   

   • ورود با رمز عبور سنتی:
     در روش سنتی، کاربر باید برای هر سامانه یا نرم ‌افزار جداگانه نام کاربری و رمز عبور تعریف کند. این بدان معناست که برای دسترسی به چند سیستم مختلف، کاربر باید اطلاعات ورود متفاوتی را به خاطر بسپارد. این فرآیند نه ‌تنها وقت‌گیر است، بلکه احتمال خطا (مانند فراموشی رمز عبور یا ورود اطلاعات اشتباه) را افزایش می‌دهد.

   • ورود با SSO:
     در SSO، کاربر فقط یک بار اطلاعات ورود خود را وارد می‌کند و پس از آن می‌تواند به تمام سامانه‌ها و سرویس‌های متصل به سیستم یکپارچه دسترسی پیدا کند. این روش تجربه‌ای روان‌تر و سریع‌تر فراهم می‌آورد و باعث صرفه‌جویی در زمان کاربران می‌شود.

2. امنیت

   

   • ورود با رمز عبور سنتی:
     مدیریت چندین رمز عبور برای کاربران و تیم‌های فناوری اطلاعات دشوار است. کاربران ممکن است رمزهای خود را فراموش کنند، که این موضوع باعث درخواست‌های مکرر برای بازیابی رمز عبور می‌شود. از طرفی، تیم فناوری اطلاعات باید زمان زیادی را صرف مدیریت و رسیدگی به این درخواست‌ها کند.

   • ورود با SSO:
     در SSO، تنها یک رمز عبور برای همه سرویس‌ها نیاز است. این کاهش بار مدیریتی هم برای کاربران و هم برای تیم‌های فناوری اطلاعات یک مزیت بزرگ محسوب می‌شود. کاربران کمتر رمز عبور خود را فراموش می‌کنند و درخواست‌های بازیابی رمز عبور نیز به حداقل می‌رسد.

3. مدیریت رمز عبور

   

   • ورود با رمز عبور سنتی:
     مدیریت چندین رمز عبور برای کاربران و تیم‌های فناوری اطلاعات دشوار است. کاربران ممکن است رمزهای خود را فراموش کنند، که این موضوع باعث درخواست‌های مکرر برای بازیابی رمز عبور می‌شود. از طرفی، تیم فناوری اطلاعات باید زمان زیادی را صرف مدیریت و رسیدگی به این درخواست‌ها کند.

   • ورود با SSO:
     در SSO، تنها یک رمز عبور برای همه سرویس‌ها نیاز است. این کاهش بار مدیریتی هم برای کاربران و هم برای تیم‌های فناوری اطلاعات یک مزیت بزرگ محسوب می‌شود. کاربران کمتر رمز عبور خود را فراموش می‌کنند و درخواست‌های بازیابی رمز عبور نیز به حداقل می‌رسد.

4. کارایی سازمانی

   

   • ورود با رمز عبور سنتی:
     وقتی کارمندان باید زمان زیادی را صرف ورود به سامانه‌های مختلف کنند، کارایی کلی سازمان کاهش می‌یابد. هر بار ورود به سیستم‌ها چند دقیقه از زمان کاربر را می‌گیرد و این زمان در طول روز و میان چندین کاربر به مقدار قابل توجهی افزایش می‌یابد.

   • ورود با SSO:
     SSO باعث صرفه‌جویی قابل ‌توجهی در زمان می‌شود. کاربران با یک بار ورود، به همه سامانه‌های مورد نیاز دسترسی پیدا می‌کنند و نیازی به ورود مکرر نیست. این امر به افزایش کارایی و تمرکز بیشتر کارمندان بر وظایف اصلی‌شان کمک می‌کند.

5. پیچیدگی فنی

   

   • ورود با رمز عبور سنتی:
     هر سامانه به صورت مستقل مدیریت می‌شود و نیازمند زیرساخت جداگانه‌ای برای مدیریت کاربران و اعتبارسنجی است. این امر پیچیدگی زیرساخت‌ها را افزایش داده و یکپارچگی میان سیستم‌ها را دشوار می‌کند.

   • ورود با SSO:
     در روش SSO، همه سامانه‌ها از طریق یک سرویس مرکزی به نام ارائه‌ دهنده هویت (IdP) مدیریت می‌شوند. این یکپارچگی، پیچیدگی زیرساخت‌ها را کاهش می‌دهد و امکان نظارت و مدیریت ساده‌تر کاربران و دسترسی‌ها را فراهم می‌آورد.

6. ریسک‌های مرتبط

   

   • ورود با رمز عبور سنتی:
     از سامانه‌ها تنها به همان سامانه آسیب می‌زند و سایر حساب‌ها به طور مستقیم در خطر نیستند (مگر اینکه رمز عبور مشابه استفاده شود).

   • ورود با SSO:
     در SSO، از دست دادن اطلاعات ورود می‌تواند به تمام سامانه‌ها و سرویس‌های متصل آسیب برساند. به همین دلیل، اجرای اقدامات امنیتی پیشرفته مانند احراز هویت چند مرحله‌ای (MFA) و نظارت دقیق بر دسترسی‌ها ضروری است.

در حالی که روش سنتی ورود با رمز عبور همچنان در بسیاری از سازمان‌ها و سیستم‌ها رایج است، SSO به دلیل ساده‌سازی فرآیند ورود، افزایش امنیت و بهبود کارایی کاربران، به‌ خصوص در محیط‌های سازمانی، گزینه‌ای برتر به شمار می‌رود. با این حال، استفاده از SSO نیازمند پیاده‌سازی دقیق و رعایت اصول امنیتی برای جلوگیری از آسیب‌پذیری‌های احتمالی است.

ویژگی‌های SSO یا احراز هویت یکپارچه چیست؟

احراز هویت یکپارچه یا SSO (Single Sign-On) به دلیل سهولت استفاده و امنیت بالایش، به یکی از روش‌های محبوب برای مدیریت هویت و دسترسی در محیط‌های سازمانی تبدیل شده است. در ادامه، به ویژگی‌های برجسته SSO می‌پردازیم:

1. ورود یک‌باره

   با SSO، کاربران تنها یک بار اطلاعات هویتی خود (نام کاربری و رمز عبور) را وارد می‌کنند و سپس به تمام برنامه‌ها و سرویس‌های متصل دسترسی پیدا می‌کنند. این ویژگی باعث صرفه‌جویی در زمان و کاهش نیاز به مدیریت چندین رمز عبور می‌شود.

2. افزایش امنیت

   SSO از پروتکل‌های امنیتی استاندارد مانند OAuth،SAML و OpenID Connect استفاده می‌کند. این پروتکل‌ها تضمین می‌کنند که اطلاعات کاربران به‌ صورت رمزنگاری ‌شده منتقل می‌شود. همچنین، با متمرکز کردن فرآیند احراز هویت، امکان پیاده‌سازی سیاست‌های امنیتی قوی‌تری مانند احراز هویت چندمرحله‌ای (MFA) فراهم می‌شود.

3. یکپارچگی با سامانه‌ها و سرویس‌های مختلف

   SSO قابلیت اتصال به طیف گسترده‌ای از سامانه‌ها، نرم ‌افزارها و سرویس‌های ابری را دارد. این یکپارچگی، مدیریت کاربران را ساده‌تر کرده و تجربه کاربری بهتری فراهم می‌آورد.

4. کاهش بار مدیریتی

   با SSO، نیاز به مدیریت چندین رمز عبور توسط کاربران و همچنین درخواست‌های بازیابی رمز عبور به میزان چشمگیری کاهش می‌یابد. این ویژگی، کار تیم‌های فناوری اطلاعات را نیز سبک‌تر می‌کند و باعث صرفه‌جویی در منابع سازمانی می‌شود.

5. بهبود کارایی سازمانی

   کاربران با ورود سریع‌تر و دسترسی ساده‌تر به برنامه‌ها، می‌توانند زمان بیشتری را صرف انجام وظایف اصلی خود کنند. این ویژگی به افزایش بهره‌وری سازمان کمک شایانی می‌کند.

6. مدیریت متمرکز دسترسی‌ها

   SSO امکان مدیریت متمرکز کاربران و دسترسی‌های آن‌ها را فراهم می‌کند. این به سازمان‌ها کمک می‌کند که دسترسی‌ها را بر اساس نقش‌ها و نیازهای کاربران تنظیم کرده و در صورت تغییر یا حذف کاربری، به سرعت دسترسی او را قطع کنند.

7. کاهش خطاهای انسانی

   کاربران دیگر نیازی به حفظ و مدیریت چندین رمز عبور ندارند که این موضوع احتمال خطاهای انسانی مانند استفاده از رمزهای ساده یا تکراری را کاهش می‌دهد.

8. ردیابی و نظارت پیشرفته

   SSO به مدیران اجازه می‌دهد که فعالیت‌ها و دسترسی‌های کاربران را به ‌صورت متمرکز نظارت کنند. این قابلیت به شناسایی فعالیت‌های مشکوک و جلوگیری از نقض‌های امنیتی کمک می‌کند.

اصطلاحات رایج در موضوع SSO

زمانی که صحبت از SSO (احراز هویت یکپارچه) می‌شود، با مجموعه‌ای از اصطلاحات و مفاهیم تخصصی مواجه خواهید شد که دانستن آن‌ها برای درک بهتر این فناوری ضروری است. در ادامه، توضیحاتی درباره این اصطلاحات ارائه شده است:

1. مدیریت بخشی هویت (Federated Identity Management - FIM)

   SSO بخشی از یک مفهوم بزرگ‌تر به نام مدیریت بخشی هویت (FIM) است. FIM به ایجاد رابطه اعتماد میان چندین دامنه یا سیستم مدیریت هویت اشاره دارد. به بیان ساده، این مفهوم امکان می‌دهد که کاربران با یک هویت واحد، به سامانه‌های مختلف که توسط سازمان‌ها یا دامنه‌های گوناگون مدیریت می‌شوند، دسترسی پیدا کنند. گاهی اوقات SSO در این چارچوب به ‌عنوان "SSO بخشی" نیز نامیده می‌شود.

2. OAuth 2.0

   OAuth یک فریمورک استاندارد است که به اشتراک‌گذاری ایمن اطلاعات هویت کاربر میان سامانه‌ها و دامنه‌های مختلف کمک می‌کند. نسخه دوم آن، یعنی OAuth 2.0، امروزه رایج‌ترین نسخه این پروتکل است. در معماری FIM، OAuth برای تسهیل دسترسی به منابع مختلف بدون نیاز به اشتراک‌گذاری مستقیم اطلاعات ورود (مانند رمز عبور) استفاده می‌شود. این پروتکل معمولاً برای دسترسی به APIها و سرویس‌های وب‌محور به کار می‌رود.

   

3. اتصال OpenID (OpenID Connect - OIDC)

   OIDC یک لایه احراز هویت است که بر پایه پروتکل OAuth 2.0 ساخته شده و ویژگی‌های SSO را ارائه می‌دهد. این پروتکل نه ‌تنها دسترسی به اطلاعات هویتی کاربر را فراهم می‌کند، بلکه فرآیند احراز هویت کاربران را نیز ساده‌تر می‌سازد.OIDC به دلیل سازگاری با سرویس‌های مدرن و سهولت استفاده، در بسیاری از سامانه‌ها و سرویس‌های ابری محبوب است.

4. زبان نشانه‌گذاری دسترسی امنیتی (Security Assertion Markup Language - SAML)

   SAML یک استاندارد باز است که به‌ طور خاص برای ارائه قابلیت SSO طراحی شده است. این پروتکل از زبان XML برای انتقال اطلاعات احراز هویت و مجوز میان ارائه‌ دهنده هویت (IdP) و ارائه ‌دهنده سرویس (SP) استفاده می‌کند.SAML معمولاً در محیط‌های سازمانی و سیستم‌های مبتنی بر وب برای تأمین امنیت و دسترسی یکپارچه به کار می‌رود.

5. ثبت نام مشابه (Single Sign-On - SSO)

   SSO خود یک قابلیت کلیدی در معماری FIM است. این ویژگی به کاربران امکان می‌دهد که با یک‌ بار احراز هویت، به سامانه‌ها و سرویس‌های مختلف دسترسی پیدا کنند، بدون نیاز به وارد کردن مجدد اطلاعات ورود.SSO هم امنیت را افزایش می‌دهد و هم تجربه کاربری را بهبود می‌بخشد.

ارتباط میان مفاهیم

تمام این اصطلاحات بخشی از یک اکوسیستم بزرگ‌تر هستند که هدف آن ساده‌سازی فرآیند احراز هویت و افزایش امنیت در محیط‌های چند‌سامانه‌ای است. در واقع، SSO، OAuth،OIDC و SAML هرکدام نقش مکملی در مدیریت و انتقال اطلاعات هویتی ایفا می‌کنند و در کنار هم، دسترسی ایمن و یکپارچه را امکان‌پذیر می‌سازند.

جمع‌بندی

آشنایی با این مفاهیم کمک می‌کند تا درک بهتری از نحوه عملکرد SSO و معماری‌های مرتبط با آن داشته باشید. این فناوری‌ها با هم، پایه‌گذار سیستم‌های مدرن مدیریت هویت و دسترسی هستند.